Van erwtensoep naar spa blauw: helder water verandert Nederlandse onderwaternatuur

Wat gaat er de komende jaren gebeuren, als steeds meer Nederlandse wateren een stuk helderder worden?

Waarschijnlijk krijgen we meer waterplanten, en gaat de visgemeenschap geleidelijk veranderen. Nog iets om over na te denken: veel vissen gedragen zich heel anders als licht dieper kan doordringen. Baars is in helder water een andere soort jager die vaker recordformaat kan bereiken.

Over de gevolgen van verbetering van de doorkijkdiepte op het leven onder water is nog niet heel veel duidelijk. Waarschijnlijk betekent het een forse opsteker voor waterplanten. In veel Nederlandse wateren drong zo weinig licht door tot de bodem, dat planten gewoon niet konden groeien. In water dat helder wordt, gaat als het ware het licht aan en kunnen planten vanzelf terrein veroveren.

De opmars van onderwaterplanten in de zuidelijke randmeren is daar een voorbeeld van; waarschijnlijk is dat grotendeels het een gevolg van de filterwerking van de quaggamossel. Het filtervermogen  van de quaggamossel is enorm.

Het water is nog steeds voedselrijk, maar doordat de mosselen alle algen en bodemdeeltjes opslobberen, krijgen de planten sinds een paar jaar weer volop licht en meststoffen. En dat is de ideale combinatie voor een snelle groei. In sommige delen van de randmeren worden sinds vorig jaar tientallen hectares waterplanten weggemaaid, omdat er anders geen doorkomen meer aan is voor de scheepvaart en recreatie.

In de braassemermeer ligt op de bodem een krokant tapijt van quaggamosselen:

Opheldering van het water betekent ook een verandering van de visstand. Waterplanten zijn voor vissoorten als ruisvoorn, baars, snoek en stekelbaars een prettig onderkomen. Om in te vluchten, of juist zelf in onder te duiken om vervolgens andere vissen te belagen. Maar ook als er geen waterplanten meer kunnen groeien, bijvoorbeeld in water dieper dan vier meter, dan nog zorgt beter zicht voor allerlei veranderingen. Vissen kunnen elkaar van een afstand al zien, en dat levert interessante gedragsveranderingen. (……)

Artikel verschenen in Beet/Rovers 12, december 2015