Ademnood in een warme sloot
Het lijkt raar, maar ademhalen onder water is ook voor vissen een uitdaging, zeker bij tropische temperaturen. Daarom vluchten vissen als het even kan in echt hete periodes naar koele wateren en levert een fysieke inspanning veel meer stress dan in het koude jaargetijde.
Veel vissen groeien weliswaar harder en worden actiever naarmate in het voorjaar de watertemperatuur oploopt. Ze voelen zich letterlijk meer als een vis in het water bij een graad of achttien dan een graad of acht. Maar ergens ligt er een optimum. Tegen de vijfentwintig graden vinden veel vissen uit onze streken het al niet meer echt prettig, tegen de dertig graden ontstaan er serieuze problemen.
“Dat ligt eigenlijk niet aan de watertemperatuur, maar aan de toenemende zuurstofbehoefte van vissen in warm water”, vertelt Wilco Verberk. Hij is onderzoeker aan de Universiteit van Nijmegen die beter wil begrijpen hoe waterorganismen voldoende zuurstof binnen krijgen. “Ademhalen onder water is namelijk een enorme uitdaging, omdat water twintig tot dertig keer minder zuurstof bevat dan lucht.”
Eenvoudig ademhalen kost een vis tien keer zoveel energie dan een mens, weet Verberk. Vissen moeten kortom veel meer moeite doen om genoeg zuurstof binnen te krijgen dan landdieren. Niet voor niets gebruiken veel vissoorten naast de kieuwen ook hun huid om zuurstof op te nemen. Bij een vis in rust komt tot wel een derde van de zuurstof binnen via het schubbenkleed.
In deze video legt Wilco Verberk uit waarom ademhalen onder water vissen veel moeite kost.
Zodra het water opwarmt, stijgt automatisch het zuurstofverbruik, vertelt Verberk. Dat geldt zelfs voor een vis die stil hangt tussen de waterplanten. “Alle chemische processen verlopen sneller bij een hogere temperatuur, dus in warmer water gaat de stofwisseling van een vis sneller werken en daardoor heeft ie meer zuurstof nodig. Op een gegeven moment raken zuurstofopname en de behoefte uit balans en daardoor ontstaat stress.”
Deze video laat mooi zien hoe temperatuur van invloed is op groeisnelheid en maximale omvang.
Opwarming van de aarde en gemiddeld warmere zomers kunnen zo vissen parten gaan spelen, vertelt Verberk. Eind juni publiceerden Amerikaanse onderzoekers een studie waarin ze kijken naar de gevolgen van opwarming van de oceanen. Ze voorspellen dat veel tropische vissoorten op termijn zich niet rond de evenaar kunnen handhaven door zuurstofstress. “Ook daar zie dat opname en behoefte aan zuurstof in balans moeten zijn, anders kunnen vissen zich in een water niet handhaven”, aldus Verberk. (…………..)
Artikel verschenen in Beet/Rovers 8, augustus 2015.
