Chemie van garnalenschil en kreeftenpantser
Voor Chemische Feitelijkheden heb ik een editie geschreven over chitine, de belangrijkste bouwstof uit de pantsers van schaaldieren en insecten. Een wonderlijk goedje. Hieronder de samenvatting en inhoudsopgave.
Suiker uit zee: Chitine is na cellulose het meest voorkomende biopolymeer op aarde. Chitine is een polysacharide, een polymeer dat is opgebouwd uit koolhydraten. Het zit in schimmels, insecten en garnalen. Het materiaal zorgt voor de stevigheid van celwanden en pantsers van organismen. Ook beschermt het de dragers tegen bacteriën en de stevige kaken van roofdieren.
Chitine heeft nog meer interessante chemische eigenschappen, die allerlei toepassingsmogelijkheden bieden. Voorbeelden tref je in de geneeskunde, waterzuivering, voedingsadditieven, coatings en de fabricage van nieuwe materialen. Het kan zelfs dienen als grondstof voor plastics. Dat biedt perspectieven voor bijvoorbeeld de garnaal verwerkende industrie, die beschikt over een flinke berg chitinerijke schillen.
Het is wel lastig om chitine in de gewenste vorm in handen te krijgen. Daarvoor zijn een aantal intensieve behandelingen met chemische hulpmiddelen en water nodig. Dat is een van de redenen waarom nog altijd maar een klein deel van de naar schatting anderhalf miljard kilogram aan chitinerijk afval wordt benut.
Onderzoekers proberen de chitineproductie milieuvriendelijker te maken door enzymen en micro-organismen in te zetten om het afval te verwerken. De kunst is vervolgens om de gunstige eigenschappen van chitine in te bouwen in allerlei materialen, zoals antibacteriële pleisters, composieten, kleding en verpakkingsmateriaal.
In deze Chemische Feitelijkheid
• De Context: Wanneer is chitine voor het eerst beschreven en waar kun je het vinden?
• De Basis: Hoe haal je chitine uit de schalen van garnalen en krabben? Welke chemische eigenschappen heeft dit biomateriaal?
• De Diepte: Hoe verzorg je wonden met chitine? En wanneer kun je garnalenplastic verwachten?
Deze editie is te bestellen via de site van Chemische Feitelijkheden.