Tatoeages: absence of evidence…

Voor Chemische Feitelijkheden stelde ik het idee voor om een editie te schrijven over de chemie en dermatologische effecten van tatoeages. Dat vergde veel research, want hoewel enorm populair, is er niet heel veel bekend over de samenstelling en vooral de effecten van inkt-injectie in de huid.

Je zou dat op het eerste gezicht wel verwachten, want er worden met de inkt-emulsies geregeld plastics, kunstharsen, metaalzouten en complexe organische pigmenten ingebracht. In tegenstelling tot cosmetica-ingrediënten is er nauwelijks overheidsregulering voor tatoeage-inkten.

Het lijkt erop dat de publieke opinie op dit moment uitgaat van de gedachte dat het ontbreken van systematisch bewijs voor gezondheidseffecten van tatoeages, een bewijs is van veiligheid. Ik vermoed dat er vooral veel te weinig goed, langlopend onderzoek wordt gedaan. Absence of evidence is not evidence of absence. De subtiele effecten van meeroken of fijnstof kwamen ook pas aan het licht door langlopend epidemiologisch onderzoek. Misschien vallen de neveneffecten van tatoeages wel erg mee – we weten het niet.

De huidige omgang met tatoeages laat vooral zien hoe tamelijk willekeurig de samenleving eisen stelt aan de veiligheid van geneesmiddelen, of de ongevraagde blootstelling aan chemicaliën in het milieu, de risico’s van meeroken, of in dit geval tatoeages.

Dit onderwerp krijgt voor mij binnenkort nog een vervolg, naar aanleiding van nieuwe publicaties over onder meer de vorming van vrije radicalen onder invloed van zonlicht uit PAK’s in zwarte tatoeage-inkt.

Hieronder een samenvatting van de editie, bestellen of downloaden kan bij Chemische Feitelijkheden.

Tatoeages – Inkt in de huid

Wanneer de tatoeage precies zijn intrede deed in de menselijke geschiedenis, is niet meer te achterhalen. Maar het is duidelijk dat de mens van oudsher iets heeft met permanente lichaamsdecoratie door het inbrengen van kleurstoffen onder de huid. Tatoeëren is dus geen modern verschijnsel, maar toch is het nog nooit zo populair geweest als in het voorbije decennium.

Wereldwijd hebben vele miljoenen mensen een tatoeage, in sommige landen zelfs meer dan 10 procent van de bevolking. Tatoeëren is relatief veilig: ondanks die grote aantallen hoor je zelden iets over complicaties. Toch kunnen er wel degelijk infecties optreden, of allergische reacties op uiteenlopende stoffen in de tatoeage-inkt.

De populariteit van het tatoeëren heeft ook geleid tot ontwikkeling van methoden om tatoeages te verwijderen. Want sommigen krijgen spijt of vinden hun oude, vervagende tatoeage niet mooi meer. Soms lukt dat verwijderen heel goed, maar in bepaalde gevallen blijken de chemische eigenschappen van de pigmenten onverwachte effecten te hebben.

In deze Chemische Feitelijkheid

• De Context: Waar komt de aantrekkingskracht van tatoeages vandaan? Hoe is dit gebruik ooit begonnen, en hoe werken tatoeëerders tegenwoordig?

• De Basis: Wat zit er allemaal in tatoeage-inkt en waarom blijft de tekening op z’n plaats?

• De Diepte: Hoe reageert de huid op duizenden inktdruppeltje en kun je een tatoeage helemaal verwijderen?

Update 29-11-2012: Voor VPRO Noorderlicht interviewde ik een Duitse onderzoeker die  de samenstelling van zwarte tatoeage-inkt heeft onderzocht.

NOS deed op grond van mijn research navraag bij RIVM en besteedde online en op TV uitgebreid aandacht aan de potentiële risico’s van stoffen in tatoeage-inkt.